Trong quan hệ hôn nhân và gia đình ngoài quan hệ về nhân thân còn có quan hệ về tài sản. Quy định về việc chia tài sản chung trong thời kì hôn nhân đã đánh dấu sự chuyển mình theo đời đại của các qui định pháp luật về quyền sở hữu tài sản của vợ, chồng.
Trong thực tế, có nhiều cặp vợ chồng muốn được chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân bởi vợ chồng có mẫu thuẫn trong quản lý tài chính hoặc nhiều lý do khác. Hãy cùng tìm hiểu một số vấn đề liên quan đến chia tài sản chung của vợ, chồng trong thời kì hôn nhân thông qua bài viết này.
Các khái niệm cơ bản
Thời kì hôn nhân
Thời kì hôn nhân là khoảng thời gian tồn tại quan hệ vợ chồng. Theo pháp luật Việt Nam thì thời kì hôn nhân được tính từ ngày đăng kí kết hôn đến ngày chấm dứt hôn nhân.
Tài sản chung của vợ chồng
Tài sản chung vợ chồng bao gồm:
- Tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kì hôn nhân; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.
- Quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng hoặc có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng.
- Trong trường hợp không có căn cứ để chứng minh tài sản mà vợ, chồng đang có tranh chấp là tài sản riêng của mỗi bên thì tài sản đó được coi là tài sản chung.
Chia tài sản chung của vợ, chồng trong thời kì hôn nhân
Căn cứ theo Điều 38 Luật hôn nhân và gia đình 2014:
Nguyên tắc chia tài sản chung của vợ, chồng trong thời kì hôn nhân
- Vợ, chồng tự thoả thuận chia một phần hoặc toàn bộ tài sản chung;
- Vợ, chồng yêu cầu Toà án giải quyết chia tài sản chung của vợ chồng (trong trường hợp vợ, chồng không thoả thuận được).
Hình thức thoả thuận chia tài sản chung
Thoả thuận chia tài sản chung của vợ chồng phải được lập thành văn bản.
Thời điểm có hiệu lực của việc chia tài sản chung trong thời kì hôn nhân
Việc chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân được xác định theo từng trường hợp như sau:
- Trường hợp vợ chồng có thỏa thuận thì thời điểm có hiệu lực của việc chia tài sản chung của vợ chồng là thời điểm do vợ chồng thỏa thuận và được ghi nhận trong văn bản; nếu trong văn bản không xác định thời điểm có hiệu lực thì thời điểm có hiệu lực được tính từ ngày lập văn bản;
- Trường hợp tài sản được chia mà theo quy định của pháp luật, giao dịch liên quan đến tài sản đó phải tuân theo hình thức nhất định thì việc chia tài sản chung của vợ chồng có hiệu lực từ thời điểm việc thỏa thuận tuân thủ hình thức mà pháp luật quy định;
- Trường hợp Tòa án chia tài sản chung của vợ chồng thì việc chia tài sản chung có hiệu lực kể từ ngày bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực.
Quyền và nghĩa vụ về tài sản giữa vợ, chồng với người thứ ba phát sinh trước thời điểm việc chia tài sản chung có hiệu lực vẫn có giá trị pháp lý, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
Hậu quả của việc chia tài sản chung trong thời kì hôn nhân
Căn cứ theo Điều 40 Luật hôn nhân và gia đình 2014:
- Từ thời điểm chia tài sản chung của vợ chồng có hiệu lực, nếu vợ chồng không có thỏa thuận khác thì phần tài sản được chia; hoa lợi; lợi tức phát sinh từ tài sản đó; hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng của vợ, chồng là tài sản riêng của vợ, chồng.
- Từ thời điểm việc chia tài sản chung của vợ chồng có hiệu lực, nếu tài sản có được từ việc khai thác tài sản riêng của vợ, chồng mà không xác định được đó là thu thập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh của vợ, chồng hay hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng đó thì thuộc sở hữu chung của vợ chồng.
Chấm dứt hiệu lực của việc chia tài sản chung trong thời kì hôn nhân
Theo quy định tại Điều 41 Luật hôn nhân và gia đình 2014, hiệu lực của việc chia tài sản chung của vợ chồng sẽ chấm dứt trong các trường hợp sau:
- Sau khi chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân, vợ chồng có quyền thỏa thuận chấm dứt hiệu lực của việc chia tài sản chung. Hình thức của thỏa thuận cũng phải lập thành văn bản. Văn bản này được công chứng theo yêu cầu của vợ chồng hoặc theo quy định của pháp luật
- Kể từ ngày thỏa thuận chấm dứt của vợ chồng có hiệu lực thì việc xác định tài sản chung, tài sản riêng của vợ chồng được thực hiện theo quy định về Tài sản chung (Điều 33) và Tài sản riêng (Điều 43) của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014. Phần tài sản mà vợ, chồng đã được chia vẫn thuộc sở hữu riêng của vợ, chồng, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận khác.
- Quyền, nghĩa vụ về tài sản phát sinh trước thời điểm chấm dứt hiệu lực của việc chia tài sản chung vẫn có hiệu lực, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
- Trong trường hợp việc chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân được thực hiện theo bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án thì thỏa thuận chấm dứt hiệu lực của việc chia tài sản chung phải được Tòa án công nhận.
Các trường hợp chia tài sản trong thời kì hôn nhân bị vô hiệu
Việc chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân nhằm để bảo vệ quyền của người thứ ba, bảo đảm các quyền của vợ và chồng như quyền tự do kinh doanh,… Để ngăn chặn các trường hợp vợ chồng lạm dụng việc chia tài sản chung trong thời kì hôn nhân để trốn tránh thực hiện nghĩa vụ về tài sản, pháp luật quy định việc chia tài sản cũng có thể bị Tòa án tuyên bố là vô hiệu theo yêu cầu của những người có quyền, lợi ích liên quan nếu nhằm trốn tránh thực hiên một trong các nghĩa vụ.
>>> Xem thêm: Các trường hợp thoả thuận tài sản chung vợ chồng bị vô hiệu
Chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kì hôn nhân là trường hợp chia tài sản đặc biệt, pháp luật chỉ cho phép chia tài sản khi thực sự cần thiết vì lợi ích của gia đình, của các đương sự hoặc của người thứ ba. Vì thế ta cần cân nhắc kỹ càng khi quyết định chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân của vợ chồng.
